ताजी

ताई अज्जीचं नाव घेतल्याशिवाय माझी सुट्टी पूर्ण होणं अशक्य अाहे! ताई अज्जी म्हणजे माझ्या आजोबांची पहिली बायको अाणि माझ्या आईची पहिली आई! तसं बघायला गेलं तर स्नेहाचे वडील म्हणजे माझ्या आईचा सावत्र भाऊ. आईचे सगळेच भाऊ सावत्र. पण आमच्या घरात सिंडरेलाच्या गोष्टीतली सावत्र आई कधीच नव्हती. ताई अज्जी माझ्या आईवर अाणि नंतर माझ्यावरही जिवापाड प्रेम करायची. अण्णा आजोबांचे नाव "वसंत" अाहे. त्यांच्या दोन बायका म्हणजे "मालती" (ताई) अाणि कुसूम! 

ताई अज्जी काही कुसूम अज्जीसारखी खूप शिकलेली वगैरे नव्हती. पण तिच्याबरोबर खेळायला वेगळीच मजा येत असे! दुपारी सगळी मोठी मंडळी झोपली कि अाम्ही पोरं अाणि ताजी (मी तिला हे नाव दिलं होतं) काच-कौड्या खेळायचो. काचेच्या बांगड्यांचे तुकडे, खडूने अाखलेला पाट अाणि कौड्या असं साहित्य असायचं. मग प्रत्येकजण एका रंगाच्या सात काचा पहिल्या चौकोनात ठेवत असे. कौड्यांच्या बेरजेप्रमाणे एक-एक काच पुढे सरकत असे! मग खेळ संपला कि हरण्या-जिंकण्यावरून रुसवे-फुगवे! स्नेहाचा मोठा भाऊ निलेश अाम्हाला पाट अाॅईल पेन्ट ने रंगवून देत असे. 

मामीच्या हातातली बांगडी फुटली कि लगेच अामच्या डावासाठी काच म्हणून उचलायचो! ताजीच्या हातातल्या बांगड्या अाम्ही अाधीच बुक करून ठेवायचो! 

कधी कधी ताजी जुन्या आठवणी सांगायची. काही काही गोष्टी अाम्ही रोज ऐकायचो! मामी कपडे वाळत घालता घालता, "कितिदा तेच तेच ऐकता गं पोरींनो" म्हणून रागवायची. ताजी खरं तर मीना मामीची सख्खी अत्या. त्यामुळे सासू-सुनेतली नेहमीची अौपचारिकता त्यांच्यात अजिबातच नव्हती. कधी कधी मामी ताजीला पण, "तू तरी कशी कंटाळत नाहिस गं तेच तेच सांगून" म्हणून रागवत असे! पण ताजी मात्र मुलांमध्ये इतकी खुलायची! 

"ताजी धोंड मामाला मुलगी बघायला जाताना गाडीला आग कशी लागली?"

"ताजी सारदळ अज्जींचा पाय खुर्चीत अडकून कसा मोडला?"

"समोरच्या पश्या दादाच्या प्लॅस्टर मध्ये झुरळ कसं गेलं?"

"ताजी राजामामानं लहानपणी चोर कसा पकडला?"

ह्या सगळ्या गोष्टी शंभर एकवेळा ऐकून झाल्या असतील तरी ती जिवंत असेपर्येंत अामचे समाधान म्हणून झाले नाही.

ताजी नेहमी साध्या सुती साड्या नेसायची. तिच्या साड्यांच्या कपाटात लवंगाची पुडी असायची. त्यामुळे तिला नेहमी लवंगाचा वास यायचा! तिच्या कुशीत खूप छान झोप लागायची. सकाळी अंघोळ झाली कि ताजी तिच्या कपाळावर मेणाने एकसारखा गोल अाखायची. मग हळूच चिमटीत कुंकू घेऊन त्यावर बरोब्बर गोल करून लावायची. जर मेणाच्या हद्दीपलिकडे कुंकवाची पूड गेलीच, तर ती तिच्या छोट्याशा बोटांनी परत गोल अाकारात पुसायची. तिचा खास कुंकवाचा छोटा अारसा होता! ताजी जेव्हा शेवटची घराबाहेर पडली, दवाखान्यात जाताना, तेव्हा तिने अाजोबांकडून कुंकू लाऊन घेतलं! जणू काही तिला माहितीच होतं काय होणार अाहे ते!

तिला कुंकू लावताना बघून वाटायचं अापलं लग्न कधी होणार? मग आपल्यालाही असं मोठ्ठ कुंकू लावता येईल! तिच्या जोडव्या पण काढून घ्यायचो अाम्ही कधी कधी. घरात सवत नांदत असूनही ताजीचा तो एकचित्त कुंकू कार्यक्रम बघून तिच्या भाबडेपणाचे खूप कौतुक वाटायचे! 

तिच्याबरोबर सालपापड्या कारायला सुद्धा खूप मजा यायची.  तांदळाचं पातळ पीठ ताटलीत गोल-गोल फिरवून नाजुक पापड बनवायचा! तो अर्धा अोला असताना खायला खूप धडपडायचो अाम्ही. त्यात ताजी एकटीच अामच्या बाजूने असायची. मग कुसुम अज्जी, "अहो ताई त्यांना सांगा कि चार पापड केले तर एक अोला खायला मिळेल."

मग ताजी कुसुम अज्जीच्या "बामणी" वळणाने तस्संच्या तसं म्हणून दाखवत असे आम्हाला! त्या दोघी मात्र एकमेकींना "अहो" म्हणायच्या! 

कधी कधी मला कांजिण्या किंवा गोवर झाला कि आई ताजीला पुण्याला बोलवायची माझ्याबरोबर रहायला. मग आई आॅफिसला गेली कि दहा वाजता ताजी मला उठवायची. गुलाबाच्या पाण्यानी मला पुसायची. गरम चहा अाणि खारी द्यायची. मग दिवसभर मोरावळा, मऊ भात, चहा करून द्यायची. संध्याकाळी दिवसभर उन्हात तापवलेल्या पाण्याने अंघोळ घालायची. त्यात कधी कडुलिंब, कधी संत्र्याची साल असं घालून मला स्वच्छ करायची! मग आई घरी यायच्या वेळी ताजी अाणि मलूल पण "ताजी"मी तिची वाट बघत दारात बसायचो! 

ती कुठेही गेली कि अाधी शेजा-या पाजा-यांशी दोस्ती करायची. अामच्याकडे अालटून पालटून अाईच्या दोन्ही अाया यायच्या. पण ताजीचा मनमिळाऊपणा अाणि कुसुम अज्जीचा शांतपणा बघून उगिचच लोकांना ताजी माझ्या अाईची अाई अाणि कुसूम अज्जी सासू अाहे असं वाटायचं! 

ती नकला पण करायची. तिची सगळ्यात अावडती नक्कल म्हणजे "मी मेल्यावर कोण कोण कसं कसं रडेल". त्यात नरू मामा कसा रडेल, राजा मामा कसा रडेल या सगळ्याचा तपशील असायचा. ती गेली तेव्हा कुणालातरी रडताना ते अाठवलं! त्या दु:खात सुद्धा सगळे खुदकन हसले! ती गेली तेव्हा खरंच लोक इतके हळवे झाले. अगदी गावातले मिशीवाले पाटील सुद्धा लहान मुलांसारखे रडले! 

माझ्या लहानपणात ताजीने असा काही ताजेपणा घातला कि नुस्ती आठवणही झाली तरी परत लहान झाल्यासारखं वाटतं!

अाणि ह्या आठवणी लिहिताना मला लेखिका म्हणून कुठेच डोकं वापरावं लागत नाही! जसं अाठवतं तसं लिहिते! मग लिहून झालं कि मलाच माझ्या लहानपणीच्या "मी" चा हेवा वाटतो अाणि मग थोडे देवाचे आभारही मानावेसे वाटतात!